Stephan van der Zwan, bedenker van 'ProCyclingStats': "We wilden dat statistieken sexy zouden zijn."

Het kantoor met het mooiste uitzicht op de Tour de France is een wit-lila camperbusje, een herkenbaar icoon voor elke wielerliefhebber. Vanuit zijn klapstoel ernaast, geparkeerd op een anonieme rechte lijn op 94 kilometer van de finish van de zesde etappe, waar hij zich meldt bij La Vanguardia , houdt Stephan van der Zwan (58) even zijn blik op het landschap gericht. Zijn aandacht is gericht op zijn laptop, van waaruit hij beheert wat wel eens de Bijbel van de wielerstatistieken genoemd mag worden.

Hij is oprichter en mede-eigenaar van de website ProCyclingStats (PCS). Hij woont sinds 2021 in Canillo, Andorra. Hij omschrijft zichzelf als een digitale nomade en heeft een project gelanceerd dat voortkomt uit zijn passie voor wielrennen. Nu maakt hij Amaury Sport Organisation (ASO) boos, omdat die organisatie hen heeft verboden hun merk te tonen tijdens de Franse Ronde, omdat ze het als reclame beschouwen.

Voor degenen die hem niet kennen, wie is Stephan van der Zwan?

Ik ben Stephan van der Zwan en net 58 geworden. Ik ben geboren in Nederland, maar woon sinds 2021 in Canillo, Andorra. Ik ben nooit profwielrenner geweest, maar ik ben al sinds mijn kindertijd fan. Ik was 13 toen mijn held, Joop Zoetemelk, de Tour de France won.

Wat is je precieze rol bij ProCyclingStats?

Ik ben de oprichter en een van de twee eigenaren. Ik ben verantwoordelijk voor public relations, kwaliteitscontrole en, zeg maar, het gezicht van het bedrijf.

Het verhaal van hoe PCS is ontstaan is fascinerend. Hoe is het idee ontstaan?

Het is een lang verhaal. Ik werd verliefd op wielrennen toen ik 13 was en fietste met mijn twee broers. Helaas overleed mijn broer Eric, twee jaar ouder dan ik, in 2000 bij een trainingsongeluk. Na zijn dood erfde ik zijn computer en zo kwam ik in 2001 in aanraking met het internetfenomeen. Ik maakte eerst een website over een fietstocht met mijn dochter en daarna nog een over kinderfietsen, die razend populair werd. In 2008 begon ik als wielerjournalist, maar het bedrijf liep niet goed en ik zag het einde al aankomen. In 2012 nam ik contact op met mijn partner, Bert Lip. Ik stelde hem het idee van PCS voor en we besloten om met niets te beginnen, met slechts twee mensen en een flinke dosis passie.

En wat is volgens jou de ziel van PCS?

Bert en ik zijn allebei gepassioneerd door fietsen en data. We wilden, en willen nog steeds, die passie delen. Er was veel data beschikbaar, maar niet voor iedereen toegankelijk. Ons doel was om die te delen, fietsen transparanter te maken en statistieken 'sexy' te maken.

Wanneer besefte u dat PCS een wereldwijde referentie werd?

Ik denk dat het sleutelmoment de lancering van PCS Live Stats in 2019 was. Toen onderscheidden we ons van andere websites die alleen resultaten leverden. Hoewel de pandemie het jaar daarop toesloeg, hebben we sindsdien een jaarlijkse groei van 30% tot 50% gezien. Gisteren (9 juli) verbraken we alle records met meer dan 5 miljoen paginaweergaven en 330.000 unieke bezoekers op één dag.

Lees ook

De reikwijdte reikt verder dan de kantoren van de directeuren. Na de vierde etappe van de Tour de France beschreef het tijdschrift Cycling Weekly deze scène: "Direct nadat hij was gefinisht en van zijn fiets was gestapt, pakte de Britse renner Oscar Onley zijn telefoon en ging meteen naar 'ProCyclingStats' om zijn eigen resultaten te bekijken." Hoe voelt het om dat referentiepunt te zijn waar wielrenners naar kijken na het passeren van de finishlijn?

[Glimlacht] Ja, dat is een perfect voorbeeld van de relatie die we met het peloton hebben. De renners gebruiken ons op persoonlijk niveau voor die directe feedback, om hun resultaten te zien, om te begrijpen wat er in de koers is gebeurd. En dan, op een ander niveau, zijn er de teams. Veel gebruiken onze statistieken via aangepaste API-services. Elk vraagt om andere dingen: sommigen willen gewoon de resultaten van hun renners uploaden naar hun website, maar anderen gebruiken de data voor allerlei dingen, van talent scouting tot tactische beslissingen in de koers. Ik kan er natuurlijk niet te veel in detail op ingaan.

Hun betrouwbaarheid is een van hun kenmerken. Hoe verifiëren ze die hoeveelheid data?

Veel ervan is nog steeds handmatig werk. Uiteraard hebben we in PCS Live Stats duizenden geautomatiseerde statistieken, maar er moeten altijd specifieke statistieken worden ingevoerd om het te laten werken. Het verzamelen is een doorlopend proces; we hebben nog jaren werk te doen om historische gegevens toe te voegen, wat erg traag verloopt omdat informatie uit het pre-internettijdperk allemaal in boeken staat.

Denkt u, als 'bewaker' van al deze data, dat deze explosie aan statistieken de romantiek uit het wielrennen heeft gehaald en het voorspelbaarder heeft gemaakt?

Met of zonder data, uiteindelijk moet je als eerste over de finish komen; je moet nog steeds de sterkste benen hebben. Misschien maakt data winnen slimmer; het gaat niet alleen om snelheid, maar ook om slimheid.

Laten we het eens over de camper hebben. Hij is een icoon geworden. Hoe is het idee voor deze levensstijl ontstaan?

Ik kocht mijn eerste exemplaar in mei 2017. Ik was het beu om altijd maar thuis te zitten, achter een bureau, en omdat ik altijd al van reizen hield, besloot ik als een digitale nomade te leven. Tegenwoordig is internet overal, dus waarom zou ik thuisblijven? Aanvankelijk was mijn enige doel reizen en koersen kijken, maar tijdens de Ronde van Zwitserland van 2017 kwam een vriend op het idee om er "PCS on Tour"-stickers op te plakken. Zo is het allemaal begonnen. Mensen herkenden het en het is een ontmoetingsplek geworden voor fans, teams en media.

Op een aantal recente foto's bent u gezien met een Fiat Panda en een motor, naast de camper. Heeft u de PCS on Tour-vloot uitgebreid?

Nee, nee [lacht]. De Fiat Panda is mijn dagelijkse auto in Andorra, en de motor ook. Het punt is dat we een aanhanger hebben, dus we kunnen de motor meenemen in de camper.

Wat vind jij van fietsen langs de kant van de weg, wat je vanuit huis niet ziet?

Vanuit huis mis je de sfeer, alles wat er achter de schermen gebeurt: de organisatie van de teams, het parcours dat door hardwerkende mensen is uitgezet en de inzet van de vrijwilligers die de race mogelijk maken. En bovenal de immense passie van de mensen. Op dit moment, terwijl we dit schrijven, komt er een 79-jarig tandemkoppel aanrijden; hij is een voormalig Brits profwielrenner. Gisteren, tijdens de tijdrit, brachten we de dag door met de ouders van Adam en Simon Yates, die nu vrienden van ons zijn.

Heb je nog een gedenkwaardig verhaal van onderweg?

[Lacht] Er zijn er zoveel. Ik denk dat de meest memorabele was tijdens de Tour de France van 2023, omdat ik daar mijn vriendin ontmoette en we nu twee jaar samen zijn. Maar een paar dagen daarvoor had ik me aangesloten bij een VIP-wielergroep van een sponsor van de ASO. Op een behoorlijk zware klim zag ik een oudere man pijn lijden en ik gaf hem een zetje. Aan het einde vroeg mijn vriend, de organisator, of ik wist wie ik had geholpen. Ik zei nee, dat het een oudere Fransman was met een bril en een helm. Hij lachte en zei: "Je hebt geschiedenis geschreven. Ik denk dat jij de eerste en enige bent die Bernard Hinault een heuvel op heeft geduwd."

Hoe is de structuur van PCS? Hoeveel mensen vormen het team en hoe bepalen ze welke races ze verslaan?

Het team bestaat uit de twee eigenaren, vijf fulltime medewerkers en zeven studenten. We plannen de kalender wekelijks. We begonnen met alleen de World Tour, maar hebben inmiddels veel meer categorieën toegevoegd (1.PRO en 2.PRO, 1.1 en 2.1). De keuze is simpel: als de organisator ons van begin tot eind een goede live-verslaggeving geeft, kunnen we die verzorgen. Voor hen is het een meerwaarde, omdat we met bijna alle races goede relaties opbouwen.

En hoe is het businessmodel? Klopt het dat jullie gokreclame afwijzen ?

Onze inkomsten komen uit drie bronnen: webadvertenties, dataclients en PCS PRO-abonnementen, waarmee je voor 49 euro per jaar advertenties verwijdert en meer statistieken krijgt. Wat gokken betreft, wijzen we dit niet echt af; de wetgeving van veel landen beperkt deze advertenties alleen, dus je ziet ze niet overal.

Wat denk je, gezien de ervaring met het creëren van de grootste wielerdatabase, dat de toekomst in petto heeft voor big data voor liefhebbers? Zal de vraag naar open data toenemen, of zullen grote organisaties er meer controle over krijgen?

We zien een paradox: mensen willen hun eigen data niet delen, maar ze willen wel die van anderen zien. De sleutel is om data correct te gebruiken, zodat deze toegankelijk en acceptabel is. En dat bereiken we, omdat we nu zien dat veel fietsers hun data wél willen delen; ze willen dat hun profiel compleet is. Zoals iemand ons ooit zei: "Zonder correcte data in PCS ben je geen fietser."

Heb je overwogen om Big Data in de wielersport uit te breiden naar andere sporten? Wat staat PCS te wachten?

Over de toekomstplannen kan ik nog niet veel zeggen, maar het is goed mogelijk dat we in de toekomst ook andere sporten behandelen.

Het lijkt erop dat je relatie met ASO niet erg goed is. Onlangs hebben ze je verboden hun merknaam op je camper te tonen tijdens de Tour. Wat is er gebeurd?

Door onze groei zeggen ze natuurlijk dat we te veel gratis publiciteit krijgen bij 'hun' races, maar aan de andere kant weten we dat alle organisatoren ook onze statistieken gebruiken. De tv-commentatoren herkennen de camper en vertellen live hoe positief ze over onze diensten zijn. Het raakt ons omdat we ons logo moeten afdekken en de vlaggen die we naast de karavaan hebben geplaatst [van de aankomst van de reclamekaravaan tot de doortocht van de veegwagen] moeten verwijderen, en we besluiten misschien om minder naar ASO-races te gaan en ons op andere te richten. Organisaties zoals Flanders Classics (De Ronde) of RCS (Giro) verwelkomen ons, nodigen ons zelfs uit! De Ronde van Langkawi in Maleisië wil onze vlucht betalen en ons een camper met onze branding verhuren om erbij te zijn. Onze relatie met de andere grote organisatoren is erg goed.

Is de relatie met ASO verbeterd sinds de start van de Tour?

Geen idee, er is geen communicatie geweest.

Hoe is je relatie met de fans? De "Waar is Wally"-grap met de camper getuigt van een goede verstandhouding.

We hebben een grote fanbase omdat we transparant en open proberen te zijn, iets wat grote organisaties zoals de UCI soms missen. Wij zijn zelf ook fans; we zien onszelf niet als traditionele media of analisten, en daarom denk ik dat we weten wat [de fans] willen. We hebben nog een lange lijst met dingen die we in de toekomst willen ontwikkelen. En 'Waar is Wally?' is precies dat: je ziet vaak beelden van fans of journalisten die tv kijken en proberen onze camper te vinden in het landschap.

Het vrouwenwielrennen heeft de afgelopen jaren een enorme sprong voorwaarts gemaakt. Hoe zie je dit terug in de PCS?

We hebben het vrouwenwielrennen altijd gesteund en er evenveel aandacht aan besteed als aan wedstrijden voor mannen. Helaas zien we echter niet de significante groei die sommige media beweren. Het aantal bezoekers van vrouwenwedstrijden is nog steeds een fractie van wat wedstrijden voor mannen bereiken, en we hebben de afgelopen jaren ook geen significante groei gezien.

"Ik heb Bernard Hinault de berg op geduwd. Ik denk dat ik de enige ben die dat gedaan heeft."

Kijkt u, na al die jaren in een zee van cijfers, nog steeds met de passie van een fan naar de races?

De passie houdt nooit op. Ik ben dol op deze sport. Natuurlijk zijn er dagen dat je alleen de data ziet, maar meestal kijk ik naar een ongelooflijke sport waar zoveel mensen van houden, en die passie delen is wat ik het allerliefst doe.

Waar ben je het meest trots op als je even afstand neemt van alles wat je hebt gecreëerd? De open toegang tot informatie, de community, of het feit dat je van je passie je leven hebt gemaakt?

Het is een combinatie van al die dingen... en bovenal is het een eerbetoon aan mijn overleden broer [Eric], met wie ik dezelfde passie voor fietsen deelde.